The Role of Sound Recordings in the Transmission of Musical Tradition: Byzantine Church Music in Serbia at the Turn of the Centuries
DOI: https://doi.org/10.2298/GEI2503223B UDC: 783.033.2”199/200”(497.11) Original research paper
Abstract
The focus of this paper is Byzantine church music in liturgical practice in Serbia over the past three and a half decades, key figures and moments that influenced its development, as well as the role technology played in this process. During the renewal of liturgical life in the 1990s, our church environment began to question the existing state and searched for an authentic Orthodox spirituality. Thus, Byzantine chanting is slowly finding its place in worship services in the Serbian Orthodox Church. From the late 1980s to the end of the 20th century, which is the first period for the rediscovering and the rekindling of byzantine music in Serbia, learning was based on the live contact between small entusiastic groups of students and the teacher. In these days, listening to tape recordings coming from the monks of Mount Athos also played a crusial role for rediscovering this music. In the second phase, from the end of the 20th century, the rapid development of modern technologies meant that online teaching became the most popular way to access byzantine chanting. This paper analyzes the challenges, advantages and disadvantages throughout time of rediscovering and transmitting the chanting tradition.
Keywords: Byzantine church music, chanting, cassette, Internet
Downloads
References
Arsenijević, Matej (prir.). 2015. Pravoslavna misionarska škola pri hramu Svetog Aleksandra Nevskog u Beogradu. Spomenica povodom tridesetogodišnjice postojanja i rada škole 1985–2015 Beograd: Pravoslavna misionarska škola pri hramu Sv. Aleksandra Nevskog u Beogradu.
Blagojević, Gordana. 2005. „O recepciji crkvene vizantijske muzike u Beogradu krajem 20. i početkom 21. veka (ili kako je Stevan Mokranjac postao stariji i srpskiji kompozitor od Stefana Srbina)”. Glasnik Etnografskog instituta SANU LIII: 153–171.
Blagojević, Gordana. 2012. „Byzantium as a Symbol and Inspiration for the Contemporary Musical Creativity in Serbia at the end of the second and the beginning of the third millennium”. U Međunarodni tematski zbornik Duhovna kultura i religioznost nekad i danas – različiti konteksti i tradicije, (Prir.) Ivica Todorović i Gordana Blagojević, 171–198. Izdavači: Raška škola, Univerzitet u Prištini – Fakultet tehničkih nauka, Etnografski institut SANU, Centar za religijske studije IFDT-a, Narodni muzej – Čačak, Srpski naučni centar.
Blagojević, Gordana. 2014. „Likurg Angelopulos”, Muzikologija 16: 285–287.
Blagojević, Gordana. 2014. „Vizantijsko pojanje i rodni identitet u Srbiji i Grčkoj (ženski glas između božanske ikonomije i ljudske ekonomije)”. U Narodna kultura Srba između Istoka i Zapada, (Prir.) Ljubinko Radenković 139–156. Beograd: Balkanološki institut SANU.
Blagojević, Gordana. 2017. „Arhimandrit Paisiй (Tanasievič) Hilandarec kak pevčiй: ego rolь v rasprostranenii afonskogo ifosa vizantiйskogo
peniя v Serbii v konce 20. i načale 21. veka“. V Bogoslužebnыe praktiki i kulьtovыe iskusstva v sovremennom mire, (Red.) S. I. Hvatova, 39–50. Maйkop: Rossiйskiй gumanitarый naučniй fond Ministerstvo obrazovaniя i nauki Rossiйskoй federacii FBGOU vo Adыgeйskiй gosudarstevnnый universitet.
Blagojević, Gordana. 2018. „Pričasne pesme između navike i inovacije. Savremena muzička praksa u crkvama Beogradsko-karlovačke mitropolije”. Crkvene studije 15: 907–918.
Blagojević, Gordana. 2019. „Contemporary composer Vladimir Jovanovic and his role in the renewal of church Byzantine music in Serbia from the 1990s until today“. Interdisciplinary Studies in Musicology 19: 13–32.
Blagojević, Gordana. 2019. „Crkveno pevanje u manastiru Žiči od sredine 20. veka do danas: od žičkog napeva ka vizantijskom pojanju“. U Pravoslavno monaštvo. Tematski zbornik posvećen arhimandritu Dionisiju (Panteliću), duhovniku manastira Svetog Stefana u Lipovcu, povodom sedam decenija njegove monaške službe. (Prir. Kristina Mitić, Dragiša Bojović), 441–455. Niš: Centar za crkvene studije.
Blagojević, Gordana. 2020. „Dijalog vizantijske crkvene i tradicionalne narodne muzike: Društvo „Mojsije Petrović“ iz Beograda”. U Prisustvo tradicionalne muzike u Srbiji danas, u izmenjenom radnom i prazničnom svakodnevlju. (Prir.) Jelena Jovanović, 55–70. Niš: Ogranak SANU u Nišu.
Blagojević, Gordana. 2021. „Vizantiйskoe cerkovnoe penie i obnovlenie cerkovnoй žizni v Černogorii s devяnostыh godov 20. veka do naših dneй”. V Roždestvenskie besedы o duhovnoй muzыke. Aleksandr Nevskiй: Zapad i Vostok, istoričeskaя pamяtь naroda. Vыpusk. 3. Sbornik stateй po materialam XXIX Meždunarodnыh Roždestvenskih obrazovatelьnыh čteniй 2021 goda. (Red.) T.F. Vladishevskaya, L.V. Kondrashkova, 183–194. Moskva: Fakulьtet iskusstv Moskovskogo gosudarstvennogo universiteta imeni M. V. Lomonosova.
Blagojević, Gordana. 2022а. Celebration of National, Religious and Cultural Holidays in Schools in Diaspora: Greeks in Serbia - Serbs in Greece. Етнолошко-антрополошке свеске. Часопис Етнолошко-антрополошког друштва Србије бр. 33, (н.с) 22, 2022: 69–80.
Blagojević, Gordana. 2022b. „The Role of Information Technology in the Practice of Polyphonic Singing and Playing at the Time of COVID-19 Virus Pandemic: the Case of Serbia“. The Tenth International Symposium on Traditional Polyphony. Proccedings. (Ed.) Rusudan Tsurtsumia, and Joseph Jordania, 80–85. Tbilisi: International Research Center for Traditional Polyphony of Tbilisi Vano Sarajishvili State Conservatoire.
Blagojević, Gordana. 2024. Refleksije o vizantijskoj muzici. Mali uvod u svet pojačke umetnosti. Drugo, dopunjeno izdanje na srpskom jeziku. Posebna izdanja EI SANU, knj. 104. Šabac – Beograd: Glas crkve, EI SANU.
Blagojević, Gordana. 2025. „To paron kai to mellon ths Sxolis Psaltikis Texnis „Agios o Ioannis o Damaskinos“ sto Novi Sad, Servia“. Praktika. Diethnes Epistimoniko Byzantinomousikologiko Synedrio, sti mnimi Dimitriou Kon. Balageorgou († 2 Iouniou 2023), Athina, 1–4 Iouliou 2024, epim. Axilleus Haldaiakis, 1–15. Athina: ekdosi tou ”Ergastiriou Byzantinis Mousikologias” tou Tmimatos Mousikon Spoudon tis Filosofikis Scholis tou EKPA.
Egan, Patrick. 2024. “Interacting with Archival Resources of Digital Audio: A Survey of the Experiences of Irish Traditional Musicians in North America.” In “DH Unbound 2022, Selected Papers,” ed. Barbara Bordalejo, Roopika Risam, and Emmanuel Château-Dutier, special issue. Digital Studies/Le champ numérique 13(3): 1–24. https://doi.org/10.16995/dscn.9599 Haldaiakis, Axilleus G. 2010. Vyzantinomousikologika 1. Athina. Ekdotikos organismos P. Kyriakidi.
Jovanović, Jelena. 2012. „Identiteti izraženi kroz aktuelizaciju sviranja i gradnje kavala u Srbiji 90-ih godina XX veka.” Muzičke prakse Balkana:
etnomuzikološke perspektive. Naučni skupovi SANU CXLLII. Odeljenje likovne i muzičke umetnosti, knj. 8. (Prir.) D. Despić, J. Jovanović, D. Lajić-
Mihajlović, 1–27. Beograd: Muzikološki institut SANU.
Konstantinu, Georgije N. 2014. Teorija i praksa crkvene muzike. Sa grčkog prevela Gordana Blagojević. Novi Sad: Beseda, Beograd: Pravoslavni bogoslovski fakultet, Institut za teološka istraživanja.
Milojković, M. 2017. “Pilgrimage through a sound horizon – a guide through the electroacoustic works by Vladimir Jovanović (1956–2016)”, New Sound, 49, I, 79–96.
Mitrović, Todor. 2014. „Hipervizantijski paradoks: Zašto je moguće/potrebno govoriti o stilu savremenog crkvenog slikarstva u Srbiji?” U Religija, religioznost i savremena kultura. Od mističnog do (i)racionalnog i vice versa, Zbornik Etnografskog instituta SANU 30, (Prir.) Aleksandra Pavićević, 87–103. Beograd: Etnografski institut SANU.
Levis, Charlton T. Charles Short. 1979. A Latin Dictionary Founded on Andrew’s Edition of Freund’s Latin Dictionary. Oxford: Clarendon Press.
Pavićević, Aleksandra, Todorović, Ivica. 2014. „Religija, identitet i kulturne promene: Srpsko društvo na početku trećeg milenijuma.” Religija, religioznost i savremena kultura. Od mističnog i (i)racionalnog i vice versa. Zbornik Etnografskog instituta 30, (Prir.) Aleksandra Pavićević, 39–56. Beograd: Etnografski institut SANU.
Pavićević, Aleksandra, Gordana Blagojević. 2018. „Od elekroakustičke muzike do vizantijskog pojanja i vice versa: Vladimir Jovanović, kompozitor”. Etnoantropološki problemi god. 13 sv. 2 (n.s.): 327–344.
Peno, Vesna Sara. 2023. „O počecima profilisanja vizantološke muzikologije u Srbiji: dometi i stranputice”. Zbornik radova Vizantološkog instituta LX: 633– 667. https://doi.org/10.2298/ZRVI2360633P
Perković Radak, Ivana. 2008. Od anđeoskog pojanja do horske umetnosti. Srpska horska crkvena muzika u periodu romantizma (do 1914. godine). Muzikološke studije – disertacije, sveska 1/2008. Beograd: FMU.
Ristić, Miroslava, Danimir Mandić. 2017. Obrazovanje na daljinu. Beograd: Učiteljski fakultet.
Stathis, Grigorios. 2016. Ta prwtografa tis eksigisews eis tin Nean Methodon simeiografias, tomos A. Ta prolegomena. Athina: Idryma Vyzantinis Mousikologias.
Stefanović, Dimitrije. 1961a. “The Earlest Dated and Notated Document of Serbian Chant”, Zbornik radova Vizantološkog instituta 7: 187–195.
Stefanović, Dimitrije. 1961b. „Nekoliko podataka o grčkom uticaju na srpsko crkveno pojanje”, Bogoslovlje 1–2: 107–111.
Theodorou, Hrysovalanths. 2012. „O Karewths Ieropsalths diakonos Dionysios Firfirhs”, Peiraikh Ekklhsia 233: 51–54.
Vučinić Nešković, Vesna. 2014. Metodologija terenskog istraživanja u antropologiji. Beograd: Srpski genealoški centar – Odeljenje za etnologiju i antropologiju Filozofskog fakulteta.
Žikić, Bojan. 2012. „Terensko istraživanje i naučno znanje u etnologiji i antropologiji”, Antropologija 12 (1): 9–25.
Downloads
Published
Issue
Section
License
Copyright (c) 2025 ГЛАСНИК ЕТНОГРАФСКОГ ИНСТИТУТА САНУ
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
