Темпоралност и дисконтинуитет као аспекти избијања епидемије великих богиња у Југославији
DOI: https://doi.org/10.2298/GEI1701127T UDC 364.69:616.912(497) Original scientific paper
Сажетак
Рад показује повезаност и улогу одређених друштвених, политичких и културних
фактора у избијању епидемије великих богиња у Југославији 1972. године. Како је
акценат првенствено стављен на биокултурни аспект ове епидемије, теоријски
приступ је постављен у оквире културне епидемиологије. Тумачење је усмерено на
темпоралну удаљеност, као културну концептуализацију времена, и на перцепцију
дисконтинуитета између два социо-политичка система, оличена у
предсоцијалистичкој и социјалистичкој Југославији. Аргументује се да су ова два
фактора утицала на формирање значења која су приписивана великим богињама,
перцепцију ризика и понашање по питању ове болести, што је заједно узроковало
њено заборављање и занемаривање, те допринело њеном наглом ширењу у почетку
епидемије. У социо-културном погледу, ова епидемија разоткрила је занимљиве
односе између идеологије, социјалне структуре и схватања о неподложности обољењу.
На крају су размотрене савремене епидемиолошке импликације резоновања које се
ослања на културне концептуализације темпоралне удаљености и дисконтинуитета.
Кључне речи: култура, дисконтинуитет, темпоралност, сећање, велике богиње,
Југославија.
Reference
Antić, B, S. Udicki i N. Debeljković. 1972a. „Masovna vakcinacija ‒ osnovna mera
zaštite stanovništva od variole“ [Mass vaccination ‒ the primary population
protection measure against variola]. In Epidemija variole u Beogradu
1972., eds. Slobodan Krajinović et al., 41-46. Beograd: Skupština grada.
Antić, B, P. Dovjanić i R. Đulaković. 1972b. „Organizacija i iskustva iz rada
zdravstvene i drugih službi u suzbijanju epidemije velikih boginja na
područiju grada Beograda“ [Organization and experiences of health and
other services in confining smallpox outbreak in Belgrade area]. In
Epidemija variole u Beogradu 1972., eds. Slobodan Krajinović et al., 317-
326. Beograd: Skupština grada.
Asman, Alaida. 2015. „Sećanje, individualno i kolektivno“. [Memory, Individual
and Collective]. In Kolektivno sećanje i politike pamćenja, eds. Michal
Sládeček et al., 71-86. Beograd: Zavod za udžbenike
Assmann, Jan. 2008. “Communicative and Cultural Memory.” In Cultural Memory
Studies. An International and Interdisciplinary Handbook, eds. Astrid Erll
et al., 109-118. Berlin, New York..
Barjaktarević-Nikolić, K. i B. Nikolić. 1972. „Antivariolna vakcinacija dece i
odraslih obolelih od epilepsije“ [Anti-smallpox vaccination of children and
grownups with epilepsy]. In Epidemija variole u Beogradu 1972., eds.
Slobodan Krajinović et al., 274-278. Beograd: Skupština grada.
Bondžić, Dragomir. 2007. „Komunistička vlast i nastavnici Medicinskog fakulteta u
Beogradu 1945–1955“ [Communist regime and Medical School professors
in Belgrade 1945-1955]. In Istorija medicine, farmacije i narodne
medicine, 105-120. Beograd-Zaječar: Institut za savremenu istoriju
Beograd - Istorijski arhiv „Timočka krajina“.
Brown, Peter J, George J. Armelagos and Kenneth C. Maes. 2011. “Humans in a
World of Microbes: The Anthropology of Infectious Disease.” In A
Companion to Medical Anthropology, eds. Merrill Singer and Pamela I.
Erickson, 253-270. Blackwell Publishing.
Bura, Nikola. 2012. Bez obdukcije. Knjiga o epidemiji velikih boginja u Srbiji 1972.
godine. Verna rekonstrukcija događaja. [Without autopsy. The book about
smallpox outbreak in Serbia in 1972. Accurate reconstruction of the
events]. Novi Sad: Prometej.
Čalić-Perišić, N. i R. Stepanović. 1972. „Sprovođenje zaštite dece sa
kontraindikacijama za vakcinaciju protiv variole“ [Conducting protection
of children with contraindications for vaccination against variola]. In Epidemija variole u Beogradu 1972, eds. Slobodan Krajinović et al., 111-
116. Beograd: Skupština grada.
Čobeljić, Miloje. 2004. “Smallpox outbreak in Yugoslavia in 1972.”
Vojnosanitetski pregled 61 (5): 569-573.
Connerton, Paul. 1989. How Societies Remember. Cambridge: Cambridge
University Press.
Ćurčić, Milorad and Laslo Tari. 2000. „Vakcinacija protiv velikih boginja na
teritoriji Sente pocetkom XIX veka“ [Smallpox vaccination in Senta county
in the early 19th century]. Medicinski pregled LIII (7-8): 413-422.
Das, Veena. 1995. Critical Events: An Anthropological Perspective on
Contemporary India. Delhi: Oxford University Press.
Dimitrijević, Brana. 2011. „Borba protiv velikih boginja u obnovljenoj Srbiji“
[Fight against variola major in renewed Serbia]. Timočki medicinski
glasnik Vol. 36, No. 2: 126-131.
Dobrivojević, Ivana. 2007. „Prilog proučavanju zdravstvene kulture u Jugoslaviji
1945-1955“ [Contribution to studies of health culture in Yugoslavia 1945-
1955]. In Istorija medicine, farmacije i narodne medicine, 153-144.
Beograd-Zaječar: Institut za savremenu istoriju, Beograd - Istorijski arhiv
„Timočka krajina“.
Dovijanić, Predrag. 1972. „Socijalno-medicinski karakter protivepidemijske akcije
na saniranju epidemije velikih boginja u Beogradu“ [Socio-medical
character of counter-epidemic action in fighting smallpox outbreak in
Belgrade]. In Epidemija variole u Beogradu 1972., eds. Slobodan
Krajinović et al., 13-26. Beograd: Skupština grada.
Gell, Alfred. 1992. The Anthropology of Time: Cultural Constructions of Temporal
Maps and Images. Oxford: Berg Books.
Golubović, Zagorka. 2007. Savremeno jugoslovensko društvo [Contemporary
Yugoslav Society]. Beograd: Službeni glasnik.
Guyer, Jane I. 2007. “Prophecy and the near future: Thoughts on macroeconomic,
evangelical, and punctuated time.” American Ethnologist. Vol. 34, No. 3:
409-421.
Green, Jeremy, Marguerite Thorp Basilico, Heidi Kim and Paul Farmer. 2013.
“Colonial Medicine and Its Legacies”. In Reimagining global health: an
introduction, eds. Paul Farmer, Jim Yong Kim, Arthur Kleinman and
Matthew Basilico, 33-73. University of California Press.
Halbwachs, Maurice. 1992. On Collective Memory. Chicago: University of Chicago
Press. http://apps.who.int/iris/handle/10665/67617. Accessed on November
17, 2015.
Jeremić, Risto. 1935. Zdravstvene prilike u jugoslovenskim zemljama do kraja XIX
veka [Health conditions in Yugoslav countries until the end of 19th
century]. Zagreb: Izdanje škole narodnog zdravlja u Zagrebu.
Knežević, Srebrica. 1989. „Velike boginje (variola vera). Rezultanta odnosa
narodnog običajnog života i njegove zdravstvene culture“ [Smallpox
(variola vera). The resultant of a relation between people's folklife and its
health culture]. Acta historica medicinae, pharmacie, veterinae Vol.29, No.
2: 55-82.
Kotar, S. L. and J.E. Gessler. 2013. Smallpox: a history. McFarland & Company,
Inc.Publishers.
Krajinović, S, S. Udički, J. Vučo, M. Minić, B. Adanja, H. Vlajinac, M. Jarebinski,
R. Marić, M. Nastastović, Z. Radovanović, S. Sokić, S. Stankov, V.
Miljković, B. Cvetićanin, M. Šubarević. 1972. „Vakcinalni status
stanovnika Beograda“ [Immunization status of Belgrade residents]. In
Epidemija variole u Beogradu 1972., eds. Slobodan Krajinović et al., 66-
69. Beograd: Skupština grada.
Kuljić-Kapuljica, Nada. 2004. „Variola – prošlost ili ne?“ [Smallpox – Past or Not
Past]. Srpski arhiv za celokupno lekarstvo Vol. 132, No. 7/8: 272-276.
Lalević B, Ž. Đurović, D. Majcan, M. Manok, N. Savić-Dančević, Lj. Simić, D.
Srnić, V. Cvetković-Jurić. 1972. „Pojava variole u dermatološkoj klinici“
[The Emergence of Variola in Dermatological Clinic]. In Epidemija variole
u Beogradu 1972., eds. Slobodan Krajinović et al., 104-106. Beograd:
Skupština grada.
Miletić. V, B. Pirožkov. 1972. „Neke karakteristike rada zavoda za hitnu
medicinsku pomoć u toku epidemije u Beogradu“ [Some operating
characteristics of the Emergency Medical Service Institute during outbreak
in Belgrade]. In Epidemija variole u Beogradu 1972., eds. Slobodan
Krajinović et al., 348-352. Beograd: Skupština grada.
Mills, Barbara J, W. H. Walker (eds.). 2008. Memory Work: Archaeologies of
Material Practices. Santa Fe: School for Advanced Research Press.
Munn, Nancy D. 1992. “The Cultural Anthropology of Time: A Critical Essay.”
Annual Review of Anthropology Vol. 21: 93-123.
Pavlović, J, B. Ćirić, Lj. Lesić i M. Sašić. 1972. „Velike boginje – diferencijalna
dijagnoza.“ [Smallpox – differential diagnosis]. In Epidemija variole u
Beogradu 1972, eds. Slobodan Krajinović et al., 143-148. Beograd:
Skupština grada.
Pavlović, Momčilo. 2007. „Zdravstvena služba u kraljevini SHS/Jugoslaviji 1919-
1941“ [Healthcare service in the Kingdom of Serbs, Croats and
Slovenes/Yugoslavia 1919-1941]. In Zbornik radova sa naučnog skupa
Istorija medicine, farmacije i narodne medicine, ed. Momčilo Pavlović, 39-
48. Beograd: Institut za savremenu istoriju.
Pečujlić, Miroslav. 1979. „Promene u socijalnom sastavu jugoslovenskog
socijalitičkog društva“ [Changes in social composition of Yugoslavian
socialist society]. In Društveno-politički sistem SFRJ (treće dopunjeno
izdanje), ed. Jovan Đorđević. Beograd: Univerzitet u Beogradu.
Perišić, Ž, M. Nikolić, J. Pavlović, S. Krajinović, B. Tedeski, Š. Groza, V. Ilić, D.
Jorgačević, D. Diklić, J. Ilić, A. Kostić, S. Mikolić, M. Ivanić. 1972.
„Dijagnostičke teškoće u otkrivanju variole u Beogradskoj epidemiji“
[Diagnostic difficulties in smallpox detection in Belgrade outbreak]. In
Epidemija variole u Beogradu 1972, eds. Slobodan Krajinović et al., 139-
142. Beograd: Skupština grada.
Petranović, Branko. 1988. Istorija Jugoslavije: 1918-1988. [The history of
Yugoslavia: 1918-1988]. Knj. 3. Socijalistička Jugoslavija: 1945-1988.
Beograd: Nolit.
Petrović-Todosijević, Sanja. 2005. „’Šta mogu da mislim. Bog ga dao, bog ga
uzeo’: zdravstveno prosvećivanje naroda kao deo borbe za smanjenje
smrtnosti dece u FNRJ“ [What can I think? God gives, God takes away:
health enlightenment of people as part of the struggle for death reduction of
children in the Federal National Republic of Yugoslavia (FNRY)]. Istorija
20. veka 2: 101-112.
Petrović-Todosijević, Sanja. 2006. „Distribucija UNICEF-ove pomoći u FNRJ“
(1947-1954) [UNICEF Aid Distribution in the FPRY (1947–1954)]. Tokovi
istorije 4: 200-220.
Petrović-Todosijević, Sanja. 2007. „(Dis)kontinuitet bez presedana: zdravstvena
politika Jugoslovenske države u prvoj polovini 20. veka.“ [The
(Dis)continuity Without a Precedent. Healthcare Policy of the Yugoslav
State in the First Half of the 20th Century]. Tokovi istorije 3: 96-119.
Rosenberg, Charles E. 1989. “What Is an Epidemic? AIDS in Historical
Perspective.” Daedalus Vol. 118, No. 2: 1-17.
Rot, Klaus. 2000. Slike u glavama. Ogledi o narodnoj kulturi u jugoistočnoj Evropi
[Images in minds. Essays about folk culture in Sought-Eastern Europe].
Beograd: Biblioteka XX vek.
Singer, Merrill. 2015. Anthropology of infectious disease. Left Coast Press, Inc.
Sládeček, Michal. Jelena Vasiljević. Tamara Petrović Trifunović. 2015. Kolektivno
sećanje i politike pamćenja [Collective memory and the politics of
remembrance]. Beograd: Zavod za udžbenike.
Šuvaković, Uroš V., Stevan Z. Baljošević i Žarko V. Obradović. 2014. “Smallpox
and globalization or the first achieved planetary goal.” Vojnosanitetski
Pregled 71 (3): 301-306.
Trostle, James A. 2005. Epidemiology and Culture. Cambridge University Press.
Winch P. J, A. M. Makemba, S. R. Kamazima, G. K. Lwihula, P. Lubega, J. N.
Minjas, and C. J. Shiff. 1994. “Seasonal variation in the perceived risk of
malaria: implications for the promotion of insecticide-impregnated bed
nets.” Social Science and Medicine 39: 63-75.
Žarković, Grujica. 2003. „Skupe greške zdravstvene politike u zemljama bivše
Jugoslavije u XX vijeku“ [Expensive errors in health care policy in the
countries of former Yugoslavia in the twentieth century]. Dijalog: časopis
za filozofiju i društvenu teoriju 1-2: 236-252.
Reports:
Case report: Yugoslavia – Smallpox Epidemic March, 1972. Office of the Foreign
Disaster coordinator, Agency for International Development, Washington
D. C. http://pdf.usaid.gov/pdf_docs/Pnadq743.pdf (Accessed November
17, 2015).
Fenner, Frank. D. & A. Hednerson, I. Arita, Z. Ježek, I.D. Ladnyi. 1988. Smallpox
and its Eradication. World Health Organization. Geneva.
whqlibdoc.who.int/smallpox/9241561106.pdf (Accessed December 2,
2015).
Lane, J. 1972. Smallpox in Yugoslavia: September 22, 1972. CDC Epidemiology
Program Report. Atlanta: Center for Disease Control and Prevention, 1972.
https://www.nlm.nih.gov/nichsr/esmallpox/SmallpoxYugoslavia-EPI-72-
91-2.pdf (Accessed November 17, 2015).
Litvinjenko, S. & B. Arsić, S. Borjanović. 1973. Epidemiological aspects of smallpox
in Yugoslavia in 1972. Geneva, Switzerland: The World Health Organization.
http://apps.who.int/iris/handle/10665/67617 (Accessed November
17, 2015).
The global eradication of smallpox: final report of the Global Commission for the
Certification of Smallpox Eradication, Geneva, December 1979. Geneva,
the World Health Organization 1980.
http://apps.who.int/iris/handle/10665/39253 (Accessed November 12,
2015).
Report of the SAGE working group on vaccine hesitancy 2014. Available at:
http://www.who.int/immunization/sage/meetings/2014/october/1_Report_
WORKING_GROUP_vaccine_hesitancy_final.pdf (Accessed December
10, 2015).
Примљено / Received: 19. 01. 2017.
Прихваћено / Accepted: 21. 03. 2017.
zaštite stanovništva od variole“ [Mass vaccination ‒ the primary population
protection measure against variola]. In Epidemija variole u Beogradu
1972., eds. Slobodan Krajinović et al., 41-46. Beograd: Skupština grada.
Antić, B, P. Dovjanić i R. Đulaković. 1972b. „Organizacija i iskustva iz rada
zdravstvene i drugih službi u suzbijanju epidemije velikih boginja na
područiju grada Beograda“ [Organization and experiences of health and
other services in confining smallpox outbreak in Belgrade area]. In
Epidemija variole u Beogradu 1972., eds. Slobodan Krajinović et al., 317-
326. Beograd: Skupština grada.
Asman, Alaida. 2015. „Sećanje, individualno i kolektivno“. [Memory, Individual
and Collective]. In Kolektivno sećanje i politike pamćenja, eds. Michal
Sládeček et al., 71-86. Beograd: Zavod za udžbenike
Assmann, Jan. 2008. “Communicative and Cultural Memory.” In Cultural Memory
Studies. An International and Interdisciplinary Handbook, eds. Astrid Erll
et al., 109-118. Berlin, New York..
Barjaktarević-Nikolić, K. i B. Nikolić. 1972. „Antivariolna vakcinacija dece i
odraslih obolelih od epilepsije“ [Anti-smallpox vaccination of children and
grownups with epilepsy]. In Epidemija variole u Beogradu 1972., eds.
Slobodan Krajinović et al., 274-278. Beograd: Skupština grada.
Bondžić, Dragomir. 2007. „Komunistička vlast i nastavnici Medicinskog fakulteta u
Beogradu 1945–1955“ [Communist regime and Medical School professors
in Belgrade 1945-1955]. In Istorija medicine, farmacije i narodne
medicine, 105-120. Beograd-Zaječar: Institut za savremenu istoriju
Beograd - Istorijski arhiv „Timočka krajina“.
Brown, Peter J, George J. Armelagos and Kenneth C. Maes. 2011. “Humans in a
World of Microbes: The Anthropology of Infectious Disease.” In A
Companion to Medical Anthropology, eds. Merrill Singer and Pamela I.
Erickson, 253-270. Blackwell Publishing.
Bura, Nikola. 2012. Bez obdukcije. Knjiga o epidemiji velikih boginja u Srbiji 1972.
godine. Verna rekonstrukcija događaja. [Without autopsy. The book about
smallpox outbreak in Serbia in 1972. Accurate reconstruction of the
events]. Novi Sad: Prometej.
Čalić-Perišić, N. i R. Stepanović. 1972. „Sprovođenje zaštite dece sa
kontraindikacijama za vakcinaciju protiv variole“ [Conducting protection
of children with contraindications for vaccination against variola]. In Epidemija variole u Beogradu 1972, eds. Slobodan Krajinović et al., 111-
116. Beograd: Skupština grada.
Čobeljić, Miloje. 2004. “Smallpox outbreak in Yugoslavia in 1972.”
Vojnosanitetski pregled 61 (5): 569-573.
Connerton, Paul. 1989. How Societies Remember. Cambridge: Cambridge
University Press.
Ćurčić, Milorad and Laslo Tari. 2000. „Vakcinacija protiv velikih boginja na
teritoriji Sente pocetkom XIX veka“ [Smallpox vaccination in Senta county
in the early 19th century]. Medicinski pregled LIII (7-8): 413-422.
Das, Veena. 1995. Critical Events: An Anthropological Perspective on
Contemporary India. Delhi: Oxford University Press.
Dimitrijević, Brana. 2011. „Borba protiv velikih boginja u obnovljenoj Srbiji“
[Fight against variola major in renewed Serbia]. Timočki medicinski
glasnik Vol. 36, No. 2: 126-131.
Dobrivojević, Ivana. 2007. „Prilog proučavanju zdravstvene kulture u Jugoslaviji
1945-1955“ [Contribution to studies of health culture in Yugoslavia 1945-
1955]. In Istorija medicine, farmacije i narodne medicine, 153-144.
Beograd-Zaječar: Institut za savremenu istoriju, Beograd - Istorijski arhiv
„Timočka krajina“.
Dovijanić, Predrag. 1972. „Socijalno-medicinski karakter protivepidemijske akcije
na saniranju epidemije velikih boginja u Beogradu“ [Socio-medical
character of counter-epidemic action in fighting smallpox outbreak in
Belgrade]. In Epidemija variole u Beogradu 1972., eds. Slobodan
Krajinović et al., 13-26. Beograd: Skupština grada.
Gell, Alfred. 1992. The Anthropology of Time: Cultural Constructions of Temporal
Maps and Images. Oxford: Berg Books.
Golubović, Zagorka. 2007. Savremeno jugoslovensko društvo [Contemporary
Yugoslav Society]. Beograd: Službeni glasnik.
Guyer, Jane I. 2007. “Prophecy and the near future: Thoughts on macroeconomic,
evangelical, and punctuated time.” American Ethnologist. Vol. 34, No. 3:
409-421.
Green, Jeremy, Marguerite Thorp Basilico, Heidi Kim and Paul Farmer. 2013.
“Colonial Medicine and Its Legacies”. In Reimagining global health: an
introduction, eds. Paul Farmer, Jim Yong Kim, Arthur Kleinman and
Matthew Basilico, 33-73. University of California Press.
Halbwachs, Maurice. 1992. On Collective Memory. Chicago: University of Chicago
Press. http://apps.who.int/iris/handle/10665/67617. Accessed on November
17, 2015.
Jeremić, Risto. 1935. Zdravstvene prilike u jugoslovenskim zemljama do kraja XIX
veka [Health conditions in Yugoslav countries until the end of 19th
century]. Zagreb: Izdanje škole narodnog zdravlja u Zagrebu.
Knežević, Srebrica. 1989. „Velike boginje (variola vera). Rezultanta odnosa
narodnog običajnog života i njegove zdravstvene culture“ [Smallpox
(variola vera). The resultant of a relation between people's folklife and its
health culture]. Acta historica medicinae, pharmacie, veterinae Vol.29, No.
2: 55-82.
Kotar, S. L. and J.E. Gessler. 2013. Smallpox: a history. McFarland & Company,
Inc.Publishers.
Krajinović, S, S. Udički, J. Vučo, M. Minić, B. Adanja, H. Vlajinac, M. Jarebinski,
R. Marić, M. Nastastović, Z. Radovanović, S. Sokić, S. Stankov, V.
Miljković, B. Cvetićanin, M. Šubarević. 1972. „Vakcinalni status
stanovnika Beograda“ [Immunization status of Belgrade residents]. In
Epidemija variole u Beogradu 1972., eds. Slobodan Krajinović et al., 66-
69. Beograd: Skupština grada.
Kuljić-Kapuljica, Nada. 2004. „Variola – prošlost ili ne?“ [Smallpox – Past or Not
Past]. Srpski arhiv za celokupno lekarstvo Vol. 132, No. 7/8: 272-276.
Lalević B, Ž. Đurović, D. Majcan, M. Manok, N. Savić-Dančević, Lj. Simić, D.
Srnić, V. Cvetković-Jurić. 1972. „Pojava variole u dermatološkoj klinici“
[The Emergence of Variola in Dermatological Clinic]. In Epidemija variole
u Beogradu 1972., eds. Slobodan Krajinović et al., 104-106. Beograd:
Skupština grada.
Miletić. V, B. Pirožkov. 1972. „Neke karakteristike rada zavoda za hitnu
medicinsku pomoć u toku epidemije u Beogradu“ [Some operating
characteristics of the Emergency Medical Service Institute during outbreak
in Belgrade]. In Epidemija variole u Beogradu 1972., eds. Slobodan
Krajinović et al., 348-352. Beograd: Skupština grada.
Mills, Barbara J, W. H. Walker (eds.). 2008. Memory Work: Archaeologies of
Material Practices. Santa Fe: School for Advanced Research Press.
Munn, Nancy D. 1992. “The Cultural Anthropology of Time: A Critical Essay.”
Annual Review of Anthropology Vol. 21: 93-123.
Pavlović, J, B. Ćirić, Lj. Lesić i M. Sašić. 1972. „Velike boginje – diferencijalna
dijagnoza.“ [Smallpox – differential diagnosis]. In Epidemija variole u
Beogradu 1972, eds. Slobodan Krajinović et al., 143-148. Beograd:
Skupština grada.
Pavlović, Momčilo. 2007. „Zdravstvena služba u kraljevini SHS/Jugoslaviji 1919-
1941“ [Healthcare service in the Kingdom of Serbs, Croats and
Slovenes/Yugoslavia 1919-1941]. In Zbornik radova sa naučnog skupa
Istorija medicine, farmacije i narodne medicine, ed. Momčilo Pavlović, 39-
48. Beograd: Institut za savremenu istoriju.
Pečujlić, Miroslav. 1979. „Promene u socijalnom sastavu jugoslovenskog
socijalitičkog društva“ [Changes in social composition of Yugoslavian
socialist society]. In Društveno-politički sistem SFRJ (treće dopunjeno
izdanje), ed. Jovan Đorđević. Beograd: Univerzitet u Beogradu.
Perišić, Ž, M. Nikolić, J. Pavlović, S. Krajinović, B. Tedeski, Š. Groza, V. Ilić, D.
Jorgačević, D. Diklić, J. Ilić, A. Kostić, S. Mikolić, M. Ivanić. 1972.
„Dijagnostičke teškoće u otkrivanju variole u Beogradskoj epidemiji“
[Diagnostic difficulties in smallpox detection in Belgrade outbreak]. In
Epidemija variole u Beogradu 1972, eds. Slobodan Krajinović et al., 139-
142. Beograd: Skupština grada.
Petranović, Branko. 1988. Istorija Jugoslavije: 1918-1988. [The history of
Yugoslavia: 1918-1988]. Knj. 3. Socijalistička Jugoslavija: 1945-1988.
Beograd: Nolit.
Petrović-Todosijević, Sanja. 2005. „’Šta mogu da mislim. Bog ga dao, bog ga
uzeo’: zdravstveno prosvećivanje naroda kao deo borbe za smanjenje
smrtnosti dece u FNRJ“ [What can I think? God gives, God takes away:
health enlightenment of people as part of the struggle for death reduction of
children in the Federal National Republic of Yugoslavia (FNRY)]. Istorija
20. veka 2: 101-112.
Petrović-Todosijević, Sanja. 2006. „Distribucija UNICEF-ove pomoći u FNRJ“
(1947-1954) [UNICEF Aid Distribution in the FPRY (1947–1954)]. Tokovi
istorije 4: 200-220.
Petrović-Todosijević, Sanja. 2007. „(Dis)kontinuitet bez presedana: zdravstvena
politika Jugoslovenske države u prvoj polovini 20. veka.“ [The
(Dis)continuity Without a Precedent. Healthcare Policy of the Yugoslav
State in the First Half of the 20th Century]. Tokovi istorije 3: 96-119.
Rosenberg, Charles E. 1989. “What Is an Epidemic? AIDS in Historical
Perspective.” Daedalus Vol. 118, No. 2: 1-17.
Rot, Klaus. 2000. Slike u glavama. Ogledi o narodnoj kulturi u jugoistočnoj Evropi
[Images in minds. Essays about folk culture in Sought-Eastern Europe].
Beograd: Biblioteka XX vek.
Singer, Merrill. 2015. Anthropology of infectious disease. Left Coast Press, Inc.
Sládeček, Michal. Jelena Vasiljević. Tamara Petrović Trifunović. 2015. Kolektivno
sećanje i politike pamćenja [Collective memory and the politics of
remembrance]. Beograd: Zavod za udžbenike.
Šuvaković, Uroš V., Stevan Z. Baljošević i Žarko V. Obradović. 2014. “Smallpox
and globalization or the first achieved planetary goal.” Vojnosanitetski
Pregled 71 (3): 301-306.
Trostle, James A. 2005. Epidemiology and Culture. Cambridge University Press.
Winch P. J, A. M. Makemba, S. R. Kamazima, G. K. Lwihula, P. Lubega, J. N.
Minjas, and C. J. Shiff. 1994. “Seasonal variation in the perceived risk of
malaria: implications for the promotion of insecticide-impregnated bed
nets.” Social Science and Medicine 39: 63-75.
Žarković, Grujica. 2003. „Skupe greške zdravstvene politike u zemljama bivše
Jugoslavije u XX vijeku“ [Expensive errors in health care policy in the
countries of former Yugoslavia in the twentieth century]. Dijalog: časopis
za filozofiju i društvenu teoriju 1-2: 236-252.
Reports:
Case report: Yugoslavia – Smallpox Epidemic March, 1972. Office of the Foreign
Disaster coordinator, Agency for International Development, Washington
D. C. http://pdf.usaid.gov/pdf_docs/Pnadq743.pdf (Accessed November
17, 2015).
Fenner, Frank. D. & A. Hednerson, I. Arita, Z. Ježek, I.D. Ladnyi. 1988. Smallpox
and its Eradication. World Health Organization. Geneva.
whqlibdoc.who.int/smallpox/9241561106.pdf (Accessed December 2,
2015).
Lane, J. 1972. Smallpox in Yugoslavia: September 22, 1972. CDC Epidemiology
Program Report. Atlanta: Center for Disease Control and Prevention, 1972.
https://www.nlm.nih.gov/nichsr/esmallpox/SmallpoxYugoslavia-EPI-72-
91-2.pdf (Accessed November 17, 2015).
Litvinjenko, S. & B. Arsić, S. Borjanović. 1973. Epidemiological aspects of smallpox
in Yugoslavia in 1972. Geneva, Switzerland: The World Health Organization.
http://apps.who.int/iris/handle/10665/67617 (Accessed November
17, 2015).
The global eradication of smallpox: final report of the Global Commission for the
Certification of Smallpox Eradication, Geneva, December 1979. Geneva,
the World Health Organization 1980.
http://apps.who.int/iris/handle/10665/39253 (Accessed November 12,
2015).
Report of the SAGE working group on vaccine hesitancy 2014. Available at:
http://www.who.int/immunization/sage/meetings/2014/october/1_Report_
WORKING_GROUP_vaccine_hesitancy_final.pdf (Accessed December
10, 2015).
Примљено / Received: 19. 01. 2017.
Прихваћено / Accepted: 21. 03. 2017.
Објављено
31.08.2017.
Како цитирати
TRIFUNOVIĆ (SERBIA), Vesna.
Темпоралност и дисконтинуитет као аспекти избијања епидемије великих богиња у Југославији.
Гласник Етнографског института САНУ, [S.l.], v. 65, n. 1, p. 127-145, aug. 2017.
ISSN 2334-8259.
Доступно на:
<https://www.ei.sanu.ac.rs/index.php/gei/article/view/76>.
Датум приступа: 20 apr. 2024
<https://www.ei.sanu.ac.rs/index.php/gei/article/view/76>.
Датум приступа: 20 apr. 2024
Број часописа
Секција
Varia
