Uloga arhitekte Nikole Dobrovića na implementaciji savremenih urbanističkih i arhitektonskih teorija i poetika u institucionalno planiranje urbanog razvoja Beograda: Prilog sagledavanju i tumačenju „Dobrovićevog Generalštaba“ u kontekstu vizije „Velikog
DOI:10.2298/GEI1502249K;UDC: 316.48
Сажетак
U radu se skreće pažnja na „Dobrovićev Generalštab“ (1956-1965) kao na dokumenet epohe kojoj je graditelj pripadao i kao na simbol Dobrovićevog profesionalnog delovanja na prostoru Srbije i Beograda, ovoga puta kroz nedovoljno istraženo polje njegove istrajne borbe na stvaranju urbanističkog kadra, neposredno nakon okončanja Drugog svetskog rata u periodu tzv. „Obnove i Izgradnje“, a po uputstvima koja su pulsirala u skladu sa evropskim i svetskim trendovima toga doba. Reč je o poukama važnim za oblikovanje jedne nove urbane kulture, zasnovane na kreiranju umetničkog odnosa grada i ljudi u njemu, a u cilju spajanja raznorodnih elemenata u organizovanu celinu, kakav je nekada bio i Kompleks zgrada na uglu ulica Nemanjine i Kneza Miloša, danas poznat kao „Dobrovićev Generalštab“. Beograd nema doslednije sprovedenog prostorno-kompozicionog poteza od ovog ansambla, kojega sačinjavaju dve zgrade i kula, a čiju celovitost nije narušavao ni presek širokog uličnog koridora
Ključne reči: grad, graditljsko nasleđe, umetnost, urbanizam, istorija arhitekture
Reference
Babić, Ljiljana. 1967. „Arhitekt Nikola Dobrović“. Athitektura urbanizam br. 43: 22-31.
Bulatović, Dragan. 2005. „Baštinstvo ili o nezaboravljanju“. Kruševački zbornik 11: 7-20.
Vrbanić, Vito. 1951. „Urbanistički plan Novog Beograda“. Urbanizam-arhitektura br. 1-4: 119.
Vukotić Lazar, Marta. 2002. Beogradsko razdoblje arhitekte Nikole Dobrovića (1945-1967). Beograd: Plato.
Vukotić Lazar, Marta. 2004. „Staro beogradsko sajmište, osnivanje i izgradnja“. Godišnjak grada Beograda br. 51: 143-168.
Vukotić Lazar, Marta, Đokić, Jasmina. 2006. „Complex history as a source of planning problems, Old Belgrade Fairground”. Spatium br. 11-13: 34-40.
Goble, Mirjam, Ksavier Benoa, Dezimpler Verner, Filipe Lopes, Serž Vio, Bernar Buze i Jelka Pirković. 2006. Vodič za urbanu rehabilitaciju: dokument pripremljen u okviru Programa saradnje i tehničke pomoći Saveta Evrope. Beograd: Luk-Asocijacija za rehabilitaciju kulturnog nasleđa i Najbolji prijatelji.
Grupa autora. 1947. „Zakon o Petogodišnjem planu razvitka narodne privrede FNRJ u god. 1947-1951.“ Politika, 1. maj.
Dedijer, Vladimir. 1950. Dnevnik. Treći deo (od 10. novembra 1943 do 7. novembra 1944). Beograd: Jugoslovenska knjiga.
Dobrović, Nikola. 1946. Obnova i izgradnja Beograda. Beograd: Urbanistički institut
Dobrović, Nikola. 1946. „Obnova i izgradnja Beograd: konture budućeg grada“. Tehnika br. 6: 176-186.
Dobrović, Nikola. 1946. „Središnji i regionalni (urbanistički) planovi“. Tehnika br.1: 8-9.
Dobrović, Nikola. 1946. „Konture i značaj izgradnje Velikog Beograda“.Tekst obima 22. strane kucan pisaćom mašinom. Muzej nauke i tehnike, Odeljenje za arhitekturu, Zaostavština arhitekte Nikole Dobrovića.
Dorbović, Nikola. 1957. „Novi Beograd kao gradotvorački poduhvat, njegov lik i simbolika iz perspsektive 1957“. Tehnika 10: 425-430.
Dobrović, Nikola. 1960. „Pokrenutost prostora: Bergsonove dinamičke dinamičke šeme – nova likovna sredina“. ČIP 100: 10-11.
Dobrović, Nikola. [1965] 1998. „Reč o knjizi“ u: Le Courbusier Atinska povelja.prir. Slobodan Mašić, 9-13. Beograd: Klub mladih arhitekata.
Dobrović, Nikola. 1967. „Šest slika iz sveta arhitekture“. Spomenica u čast novoizabranih članova SANU. Posebna izdanja knj. CDII. Spomenica knj. 30: 88-97.
Eko, Umberto. 1995. Simbol. Beograd: Narodna knjiga. Alfa.
Janić, Miodrag. 1998. Pojmovnik; stanovanje, građenje, planiranje. Beograd: IP Neimar.
Kovačević, Bojan. 2001. Arhitektura zgrade Generalštaba, monografska studije dela Nikole Dobrovića. Beograd : Novinsko informacioni centar „Vojska“.
Krleža, Miroslav. 1952. „Govor na kongresu književnika u Ljubljani“. Republika br. 10-11:205-243.
Krunć, Jovan. (1998). Beograd imajući biti. Beograd: Savez arhitekata Beograda.
Le Corbusier. 2002. Modulor. Harmonične mjere prema ljudskom obimu univerzalno primenljive u arhitekturi i mašinstvu. Nikšić: Jasen.
Makaš, Emily Gunzburger, Tanja Damljanović Conley, edit. 2010. Capital Cities in the Aftermath of Empires. Planning in Central and Southeastern Europe. New York: Routledge.
Maksimović, Branko. 1976. „Plansko organizovanje prigradske zone Velikog grada. S posebnim osvrtom na probleme šumsko-parkovskog pojasa Beograda“. Godišnjak grada Beograda knj. XXIII: 325-340.
Maksimović, Branko. 1980. „Vrednosti Generalnoga plana Beograda od 1923. godine i njihovo poništavanje“. Godišnjak grada Beograda knj. XXVII: 255-266.
Macura, Milorad. 1984. »Marginalije na četrdesetogodišnjicu«. Izgradnja 11: 163-167.
Minić, Oliver. 1955. „U potrazi za likom Beograda“. Godišnjak muzeja grada Beograda knj. II: 455.
Nedić, Svetlana. 1977. Generalni urbanistički plan grada Beograda iz 1923. godine. Godišnjak grada Beograda knj. XXIV: 301-310.
Novaković, Borko. 1987. Urbanistička pisma 1955-1985. Prilozi za monografiju Urbanističkog saveza Srbije i Jugoslavije. Beograd: IRO „Građevinska knjiga i Jugoslovenski institut za urbanizam i stanovanje.
Perović, Miloš, prir. 1980. Dobrović. Izbor tekstova. Urbanizam Beograda 58. Beograd: Zavod za planiranje razvoja grada Beograda.
Perović, Miloš i Zoran Manević, prir. 1982. Beograd između stvarnosti i sna. Izbor tekstova. Urbanizam Beograda 66/67. Beograd: Zavod za planiranje razvoja grada Beograd.
Popadić, Milan. 2014. Vreme prošlo u vremenu sadašnjem Uvod u studije baštine. Beograd: Centar za muzeologiju i heritologiju Filozofskog fakulteta Univerziteta u Beogradu. http://www.f.bg.ac.rs/instituti/CMiH/publikacije (preuzeto 21.marta 2015).
Radović, Srđan. 2013. Grad kao tekst.Beograd: Biblioteka XX vek.
Radović, Srđan. 2014. Beogradski odonimi. Beograd: Etnografski institutu SANU.
Referati sa I savetovanja arhitekata i urbanista Jugoslavije, Dubrovnik 23. do 25. XI 1950.. Prvi deo. Beograd: Naučna knjiga; Društvo inženjera i arhitekata Hrvatske. Referati savjetovanja arhitekata i urbanista u Dubrovniku 1950. Zagreb: Društvo inženjera i tehničara Hrvatske; Problemi arhitekture in urbanizma LRS. Referati članov sekcije Društva inženirjev in tehnikov LRS na 1. Posavetovanju arhitektov FLRJ v Dubrovnik 23.-25.XI 1950. Ljubljana: Arhitektonska sekcija inžejirjev in tehnikov LR Slovenije.
Ribnikar, Vladislav. 1950. „Problemi stambenih zgrada“. Referati sa I savetovanja arhitekata i urbanista Jugoslavije, Prvi deo: 5-26.
Ristanović, Slobodan V. 2009. Novi Beograd, Graditeljski poduhvat veka. Beograd: IA „KSE-NA“.
Roter Blagojević, Mirjana, Vukotić Lazar, Marta. 2013. „Renewal of destroyed authenticity? Significance of the Old Fair Ground and the New Military Hedguarters restauration for preservation of cultural and architectural identity of Belgrade“. Međunarodni naučni simpoziju. Prostori pamćenja, arhitektura-baština-umetnost. Odeljenje za istoriju umetnosti, Filozofski fakultet u Beogradu: 310-324.
Sekulić, Aleksandar. 1957. „Prvi beogradski sajam između prvog i drugog svetskog rata“. Godišnjak muzeja grada Beograda knj. IV: 587-588.
Somborski, Miloš. 1951. „Razvoj Beograda između dva rata“. Urbanizam arhitektura 1-4: 40-52.
Stojanović, Bratislav. 1955. „O arhitektonsko urbanističkim projektnim organizacijama Beograda“. Godišnjak muzeja grada Beograda knj. II: 476-479.
Stojanović, Bratislav. 1974. „Iz građe za istoriju Novog Beograda“. Urbanizam Beograda br.25: 31-36.
Stojanović, Bratislav. 1975. „Istorija Novog Beograda II deo“. Godišnjak grada Beograds knj. XXII: 199-218.
Stojanović, Brartislav, Martinović, Uroš. 1978. Beograd 1945-1975. Urbanizam, arhitektura. Beograd: NIRO »Tehnička knjiga«.
Stojanović, Bratislav. 1970. „Posleratna beogradska arhitektonska izgradnja“.Godišnjak grada Beograda knj. XVII: 201-236.
Šoe, Fransoaz. 1978. Urbanizam utopija i stvarnost. Beograd: IP Građevinska knjiga.
Izvori
Zaostavština Nikole Dobrovića: Zaostavština arhitekte Nikole Dobrovića, Beograda, Muzej nauke i tehnike, Odeljenje za arhitekturu.
Zaostavština Petra Dobrovića: Zaostavština slikara Petra Dobrovića, Beograd, Arhiv SANU, Istorijska zbirka br. 14758/IV i 14758 / VII – 873.
Bulatović, Dragan. 2005. „Baštinstvo ili o nezaboravljanju“. Kruševački zbornik 11: 7-20.
Vrbanić, Vito. 1951. „Urbanistički plan Novog Beograda“. Urbanizam-arhitektura br. 1-4: 119.
Vukotić Lazar, Marta. 2002. Beogradsko razdoblje arhitekte Nikole Dobrovića (1945-1967). Beograd: Plato.
Vukotić Lazar, Marta. 2004. „Staro beogradsko sajmište, osnivanje i izgradnja“. Godišnjak grada Beograda br. 51: 143-168.
Vukotić Lazar, Marta, Đokić, Jasmina. 2006. „Complex history as a source of planning problems, Old Belgrade Fairground”. Spatium br. 11-13: 34-40.
Goble, Mirjam, Ksavier Benoa, Dezimpler Verner, Filipe Lopes, Serž Vio, Bernar Buze i Jelka Pirković. 2006. Vodič za urbanu rehabilitaciju: dokument pripremljen u okviru Programa saradnje i tehničke pomoći Saveta Evrope. Beograd: Luk-Asocijacija za rehabilitaciju kulturnog nasleđa i Najbolji prijatelji.
Grupa autora. 1947. „Zakon o Petogodišnjem planu razvitka narodne privrede FNRJ u god. 1947-1951.“ Politika, 1. maj.
Dedijer, Vladimir. 1950. Dnevnik. Treći deo (od 10. novembra 1943 do 7. novembra 1944). Beograd: Jugoslovenska knjiga.
Dobrović, Nikola. 1946. Obnova i izgradnja Beograda. Beograd: Urbanistički institut
Dobrović, Nikola. 1946. „Obnova i izgradnja Beograd: konture budućeg grada“. Tehnika br. 6: 176-186.
Dobrović, Nikola. 1946. „Središnji i regionalni (urbanistički) planovi“. Tehnika br.1: 8-9.
Dobrović, Nikola. 1946. „Konture i značaj izgradnje Velikog Beograda“.Tekst obima 22. strane kucan pisaćom mašinom. Muzej nauke i tehnike, Odeljenje za arhitekturu, Zaostavština arhitekte Nikole Dobrovića.
Dorbović, Nikola. 1957. „Novi Beograd kao gradotvorački poduhvat, njegov lik i simbolika iz perspsektive 1957“. Tehnika 10: 425-430.
Dobrović, Nikola. 1960. „Pokrenutost prostora: Bergsonove dinamičke dinamičke šeme – nova likovna sredina“. ČIP 100: 10-11.
Dobrović, Nikola. [1965] 1998. „Reč o knjizi“ u: Le Courbusier Atinska povelja.prir. Slobodan Mašić, 9-13. Beograd: Klub mladih arhitekata.
Dobrović, Nikola. 1967. „Šest slika iz sveta arhitekture“. Spomenica u čast novoizabranih članova SANU. Posebna izdanja knj. CDII. Spomenica knj. 30: 88-97.
Eko, Umberto. 1995. Simbol. Beograd: Narodna knjiga. Alfa.
Janić, Miodrag. 1998. Pojmovnik; stanovanje, građenje, planiranje. Beograd: IP Neimar.
Kovačević, Bojan. 2001. Arhitektura zgrade Generalštaba, monografska studije dela Nikole Dobrovića. Beograd : Novinsko informacioni centar „Vojska“.
Krleža, Miroslav. 1952. „Govor na kongresu književnika u Ljubljani“. Republika br. 10-11:205-243.
Krunć, Jovan. (1998). Beograd imajući biti. Beograd: Savez arhitekata Beograda.
Le Corbusier. 2002. Modulor. Harmonične mjere prema ljudskom obimu univerzalno primenljive u arhitekturi i mašinstvu. Nikšić: Jasen.
Makaš, Emily Gunzburger, Tanja Damljanović Conley, edit. 2010. Capital Cities in the Aftermath of Empires. Planning in Central and Southeastern Europe. New York: Routledge.
Maksimović, Branko. 1976. „Plansko organizovanje prigradske zone Velikog grada. S posebnim osvrtom na probleme šumsko-parkovskog pojasa Beograda“. Godišnjak grada Beograda knj. XXIII: 325-340.
Maksimović, Branko. 1980. „Vrednosti Generalnoga plana Beograda od 1923. godine i njihovo poništavanje“. Godišnjak grada Beograda knj. XXVII: 255-266.
Macura, Milorad. 1984. »Marginalije na četrdesetogodišnjicu«. Izgradnja 11: 163-167.
Minić, Oliver. 1955. „U potrazi za likom Beograda“. Godišnjak muzeja grada Beograda knj. II: 455.
Nedić, Svetlana. 1977. Generalni urbanistički plan grada Beograda iz 1923. godine. Godišnjak grada Beograda knj. XXIV: 301-310.
Novaković, Borko. 1987. Urbanistička pisma 1955-1985. Prilozi za monografiju Urbanističkog saveza Srbije i Jugoslavije. Beograd: IRO „Građevinska knjiga i Jugoslovenski institut za urbanizam i stanovanje.
Perović, Miloš, prir. 1980. Dobrović. Izbor tekstova. Urbanizam Beograda 58. Beograd: Zavod za planiranje razvoja grada Beograda.
Perović, Miloš i Zoran Manević, prir. 1982. Beograd između stvarnosti i sna. Izbor tekstova. Urbanizam Beograda 66/67. Beograd: Zavod za planiranje razvoja grada Beograd.
Popadić, Milan. 2014. Vreme prošlo u vremenu sadašnjem Uvod u studije baštine. Beograd: Centar za muzeologiju i heritologiju Filozofskog fakulteta Univerziteta u Beogradu. http://www.f.bg.ac.rs/instituti/CMiH/publikacije (preuzeto 21.marta 2015).
Radović, Srđan. 2013. Grad kao tekst.Beograd: Biblioteka XX vek.
Radović, Srđan. 2014. Beogradski odonimi. Beograd: Etnografski institutu SANU.
Referati sa I savetovanja arhitekata i urbanista Jugoslavije, Dubrovnik 23. do 25. XI 1950.. Prvi deo. Beograd: Naučna knjiga; Društvo inženjera i arhitekata Hrvatske. Referati savjetovanja arhitekata i urbanista u Dubrovniku 1950. Zagreb: Društvo inženjera i tehničara Hrvatske; Problemi arhitekture in urbanizma LRS. Referati članov sekcije Društva inženirjev in tehnikov LRS na 1. Posavetovanju arhitektov FLRJ v Dubrovnik 23.-25.XI 1950. Ljubljana: Arhitektonska sekcija inžejirjev in tehnikov LR Slovenije.
Ribnikar, Vladislav. 1950. „Problemi stambenih zgrada“. Referati sa I savetovanja arhitekata i urbanista Jugoslavije, Prvi deo: 5-26.
Ristanović, Slobodan V. 2009. Novi Beograd, Graditeljski poduhvat veka. Beograd: IA „KSE-NA“.
Roter Blagojević, Mirjana, Vukotić Lazar, Marta. 2013. „Renewal of destroyed authenticity? Significance of the Old Fair Ground and the New Military Hedguarters restauration for preservation of cultural and architectural identity of Belgrade“. Međunarodni naučni simpoziju. Prostori pamćenja, arhitektura-baština-umetnost. Odeljenje za istoriju umetnosti, Filozofski fakultet u Beogradu: 310-324.
Sekulić, Aleksandar. 1957. „Prvi beogradski sajam između prvog i drugog svetskog rata“. Godišnjak muzeja grada Beograda knj. IV: 587-588.
Somborski, Miloš. 1951. „Razvoj Beograda između dva rata“. Urbanizam arhitektura 1-4: 40-52.
Stojanović, Bratislav. 1955. „O arhitektonsko urbanističkim projektnim organizacijama Beograda“. Godišnjak muzeja grada Beograda knj. II: 476-479.
Stojanović, Bratislav. 1974. „Iz građe za istoriju Novog Beograda“. Urbanizam Beograda br.25: 31-36.
Stojanović, Bratislav. 1975. „Istorija Novog Beograda II deo“. Godišnjak grada Beograds knj. XXII: 199-218.
Stojanović, Brartislav, Martinović, Uroš. 1978. Beograd 1945-1975. Urbanizam, arhitektura. Beograd: NIRO »Tehnička knjiga«.
Stojanović, Bratislav. 1970. „Posleratna beogradska arhitektonska izgradnja“.Godišnjak grada Beograda knj. XVII: 201-236.
Šoe, Fransoaz. 1978. Urbanizam utopija i stvarnost. Beograd: IP Građevinska knjiga.
Izvori
Zaostavština Nikole Dobrovića: Zaostavština arhitekte Nikole Dobrovića, Beograda, Muzej nauke i tehnike, Odeljenje za arhitekturu.
Zaostavština Petra Dobrovića: Zaostavština slikara Petra Dobrovića, Beograd, Arhiv SANU, Istorijska zbirka br. 14758/IV i 14758 / VII – 873.
Објављено
27.05.2018.
Како цитирати
(SERBIA), Marta M. Vukotić Lazar.
Uloga arhitekte Nikole Dobrovića na implementaciji savremenih urbanističkih i arhitektonskih teorija i poetika u institucionalno planiranje urbanog razvoja Beograda: Prilog sagledavanju i tumačenju „Dobrovićevog Generalštaba“ u kontekstu vizije „Velikog.
Гласник Етнографског института САНУ, [S.l.], v. 63, n. 2, p. 411-431, may 2018.
ISSN 2334-8259.
Доступно на:
<https://www.ei.sanu.ac.rs/index.php/gei/article/view/256>.
Датум приступа: 16 apr. 2024
<https://www.ei.sanu.ac.rs/index.php/gei/article/view/256>.
Датум приступа: 16 apr. 2024
Број часописа
Секција
Varia
